Εναλλακτικές Θεραπείες στην Ψυχική Υγεία
.
Η ψυχική υγεία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της υγείας ενός ανθρώπου. Παρόλα αυτά, οι άνθρωποι σήμερα επικεντρώνονται περισσότερο στη σωματική υγεία παρά στη ψυχική, φροντίζοντας περισσότερο το σώμα παρά το πνεύμα και τον ψυχικό τους κόσμο. Με τον όρο ψυχική υγεία, δεν εννοούμε απλώς την απουσία κάποιας ψυχικής ασθένειας ή διαταραχής. Ένα άτομο ψυχικά υγιές, γνωρίζει τον εαυτό του και τις δυνατότητές του. Μπορεί να αξιοποιήσει τις δυνατότητές του στο μέγιστο, μπορεί να διαχειριστεί αποτελεσματικά διάφορα δύσκολα και στρεσογόνα γεγονότα στη ζωή του αλλά ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται από ευελιξία στις διάφορες προκλήσεις της ζωής.
.
Στην ανάγκη, λοιπόν, προσανατολισμού της κοινωνίας σε ένα μοντέλο ψυχικής υγείας που δεν εστιάζει μόνο στην απουσία ψυχικής νόσου αλλά και στην προαγωγή της ευεξίας και της ποιότητας ζωής όλων των μελών της, εκτός από την επιστήμη –που ούτως ή άλλως έχει ουσιαστικό ρόλο–, η τέχνη αποδεικνύεται βασικός, όμορφος σύμμαχος.
.
Η μουσικοθεραπεία και η δραματοθεραπεία αναπτύχθηκαν σε μια εποχή ριζικών ανακατατάξεων που έβαλαν σε δοκιμασία το σύγχρονο άνθρωπο. Οι άνθρωποι σήμερα, πιεζόμενοι από τα προβλήματα της καθημερινής ζωής, καταφεύγουν στον ειδικό και ζητούν τη βοήθειά του για τη λύση τους. Η δραματοθεραπεία και η μουσικοθεραπεία, πολυπρόσωπες μέθοδοι της ψυχοδυναμικής ψυχοθεραπείας, βοηθούν τους ανθρώπους να αναπτύξουν την αυτοοργάνωσή τους, να επιτύχουν την τάξη μέσα τους και να οργανώσουν το δύσκολο και πολυσύνθετο περιβάλλον τους. Κατέχοντας σημαντική θέση μεταξύ των λεγόμενων δημιουργικών θεραπειών, οι δύο αυτές μέθοδοι έχουν τη δυνατότητα να προσεγγίσουν την προσωπικότητα του ατόμου στο σύνολό της και να το βοηθήσουν ουσιαστικά με τα δύο ισχυρά μέσα που έχουν στη διάθεση τους: το δράμα και τη μουσική. Αναφερόμαστε δηλαδή σε μια τολμηρή σύζευξη ψυχοθεραπείας και τέχνης η οποία φαίνεται τόσο απαραίτητη σήμερα.
.
Μουσικοθεραπεία
Η Μουσικοθεραπεία είναι η κλινική και τεκμηριωμένη χρήση μουσικών παρεμβάσεων για την επίτευξη εξατομικευμένων στόχων μέσα σε μια θεραπευτική σχέση από έναν πιστοποιημένο επαγγελματία που έχει ολοκληρώσει ένα εγκεκριμένο πρόγραμμα μουσικοθεραπείας. Οι μουσικοθεραπευτικές παρεμβάσεις μπορούν να ανταποκριθούν σε ποικίλους υγειονομικούς και εκπαιδευτικούς στόχους. Οι παρεμβάσεις αποσκοπούν στην προώθηση της ευεξίας, στην διαχείριση του άγχους, στην ανακούφιση από τον πόνο, στην έκφραση των συναισθημάτων, στην βελτίωση της επικοινωνίας και στη προώθηση της φυσικής αποκατάστασης.
.
Κεντρική θέση στη μουσικοθεραπευτική διαδικασία έχει η ανάπτυξη μιας θεραπευτικής σχέσης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, είτε παίζοντας μουσική (διαδραστική μουσικοθεραπεία) είτε ακούγοντας μουσική (δεκτική μουσικοθεραπεία). Και οι δύο αυτές μορφές μουσικοθεραπείας έχουν κλινικές εφαρμογές σε πολλούς τομείς της ψυχικής υγείας.
.
Συγκεκριμένα η μουσικοθεραπεία μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευεργετική, ενθαρρύνοντας τα άτομα τα εκφραστούν δημιουργικά και να έρθουν σε επαφή με τη θετική και δημιουργική πλευρά του εαυτού τους ,αναπτύσσοντας τις κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες, βοηθώντας τα άτομα να έχουν πιο ισχυρό κίνητρο για αλλαγή και βελτίωση. Ακόμη, αναπτύσσοντας επίγνωση του εαυτού καθώς και του εαυτού σε σχέση με τους άλλους , χτίζοντας και δυναμώνοντας την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση και γεφυρώνοντας το συναίσθημα με τη σκέψη, τον εσωτερικό με τον εξωτερικό μας κόσμο, δίνει μορφή και «φωνή» σε συναισθήματα και σκέψεις που είναι δύσκολο να εκφραστούν με λόγια. Παρέχεται, έτσι, ένα ασφαλές περιβάλλον αποδοχής όπου η θετική αλλαγή μπορεί να λάβει χώρο.
.
Δραματοθεραπεία
“το Δράμα, ως εκ της φύσεως του , προκαλεί ενσυναίσθηση και προοπτική” Emunah, 1994. Η βασική θεωρία της Δραματοθεραπείας είναι πως το δράμα και το θέατρο αποτελλούν παραπάνω απο απλές απομιμήσεις της ζωης , είναι τρόπος για τους ανθρώπους να συνδεθούν ενεργά με το εξωτερικό γίγνεσθαι. Οι εκδραματίσεις βοηθούν τους ανθρώπους να εντοπίσουν με διαφορετικό τρόπο τα ζητήματα της ζωής τους και να διερευνήσουν εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης. Η δραματοθεραπεία έχει εφαρμοστεί σε πολλά πλαίσια,με παιδιά και εφήβους , σε διατροφικές διαταραχές , διαταραχές της προσωπικότητας και σε θύματα σεξουαλικής κακοποίησης.
.
Η Δραματοθεραπεία τονίζει την δημιουργικότητα και τον αυθορμητισμό. Οι διάφορες διεργασίες της θεραπείας, όπως οι τεχνικές δράματος, αυτοσχεδιασμού και παιχνίδια ρόλων, επικεντρώνονται στο να κατακτήσουν τελικώς οι συμμετέχοντες μια κατάσταση ηρεμίας και γαλήνης. Μέσω της δραματικής προβολής εξωτερικεύονται οι εσωτερικές συγκρούσεις. Έτσι, καθίσταται εφικτό για τους συμμετέχοντες να εξερευνήσουν ευαίσθητα εσωτερικά ζητήματα που μπορεί να ήταν δύσκολο για αυτούς να συζητήσουν.
.
Σε αντίθεση με το πραγματικό θεατρικό δράμα, ένας συμμετέχων σε διαδικασία δραματοθεραπείας δεν επιτρέπεται να ταυτιστεί πλήρως με τον χαρακτήρα που υποδύεται, έτσι ώστε να είναι σε θέση να προσδιορίσει και να προβληματιστεί σχετικά με το ρόλο που παίζει. Ο τρόπος που το σώμα επικοινωνεί συνειδητά και ασυνείδητα και θα μπορούσε να εγείρει σημαντικά θέματα για το άτομο και τον δραματοθεραπευτή του για να εργαστούν πάνω σε αυτό στην συνέχεια της θεραπείας. Για παράδειγμα, ο Τζόουνς εξήγησε ότι μία συγκεκριμένη γυναίκα στην ομάδα του επέλεξε να υποδυθεί κάποιαν που ήταν άρρωστη, εξασθενημένη και συνεχώς έπεφτε κάτω. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης που επηκολούθησε της συνεδρίας, η γυναίκα συνειδητοποίησε ότι είχε υποδυθεί την μητέρα της που είχε πεθάνει όταν εκείνη ήταν μικρή.
.
Επομένως, μέσα απο την διαδικασία της δραματοθεραπείας οι άνθρωποι καταφέρνουν να επιτύχουν την συναισθηματική απελευθέρωση, ενισχυμένες δεξιότητες επικοινωνίας, αυξημένη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, μείωση του άγχους και χαλάρωση, προσωπική ανάπτυξη, συναισθηματική ρύθμιση και δεξιότητες αντιμετώπισης, αυξημένη ενσυναίσθηση και τέλος δημιουργική λύση προβλημάτων και ευελιξία.
.
(Είμαστε όλοι γεννημένοι με μια έμφυτη ανταπόκριση στη μουσική. Κανένας άνθρωπος δεν μένει ανεπηρέαστος από τη μουσική. Aπό τη γέννηση, όλα τα βρέφη χρησιμοποιούν ήχους και μουσικά στοιχεία για να επικοινωνήσουν και να εξερευνήσουν το καινούργιο περιβάλλον. Η μουσική έχει κεντρική θέση στη ζωή μας. Είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ταυτότητά μας, την κουλτούρα και τα πνευματικά μας πιστεύω. Η μουσική μπορεί να μας ακουμπήσει και να μας επηρεάσει σε ένα πολύ βαθύ ψυχικό επίπεδο. Γι’αυτό και σήμερα, ο άνθρωπος έχει συνδυάσει τη μουσική και την υγεία με την επιστήμη της μουσικοθεραπείας. Το ίδιο ισχύει και στην Δραματοθεραπεία. Η συμμετοχή σε ρόλους είναι καθημερινό κομμάτι όλων από την πρώτη στιγμή της ζωής τους, έτσι το παιχνίδι ρόλων βοηθάει τον άνθρωπο να μπει σε εναν ακόμα ρόλο και να επεξεργαστεί τα συναισθήματα και τις σκέψεις του.Η μουσική και το δράμα αποτελεί λοιπόν ένα πολύ δυνατό μέσο και εργαλείο στον τομέα της υγείας, προσφέροντας δυνατότητα για έκφραση και επεξεργασία συναισθημάτων, αλληλεπίδραση, δημιουργικότητα, δυνατότητα για αλλαγή και βελτίωση στον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου).
.
Μπακιρτζή Ευαγγελία, Ασκούμενη Κοινωνική Λειτουργός,
“IASIS | AT HOME”
Έλενα Γιούργα, Ασκούμενη Κοινωνική Λειτουργός,
“IASIS | AT HOME”
.
Βιβλιογραφία/Πηγές
- American Music Therapy Association, 2005
- https://www.paidiatros.com/prolipsi/oikogeneia/mousikotherapia-psixiki-ygeia
- Δραματοθεραπεία – μουσικοθεραπεία : η επέμβαση της τέχνης στην ψυχοθεραπεία: Θεωρία, ασκήσεις, εφαρμογές / Ράνια Ευδοκίμου – Παπαγεωργίου.
- https://a8inea.com/techni-ke-psychiki-ygia-i-therapeftiki-dynami-tis-dimiourgikotitas/
- https://www.healthweb.gr/nea-ygeias/psyxiki-ygeia/dramatotherapeia-pos-i-dramatotherapeia-voithaei-tin-psyxiki-ygeia
- https://psychomed.gr/drama_therapy/
.