Είναι γεγονός ότι από τον  Μάρτιο του 2020 η Ελλάδα πέρασε μια μεγάλη υγειονομική κρίση εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού. Προκειμένου να περιοριστεί η έξαρση του μολυσματικού ιού, στη χώρα επιβλήθηκαν μέτρα προστασίας και ακολούθησαν μέτρα υποχρεωτικού εγκλεισμού. Τα μέτρα διήρκησαν 8 μήνες, με εξαίρεση την θερινή τουριστική περίοδο. Πιο συγκεκριμένα, από τον Μάρτιο του 2020 ξεκίνησε η πρώτη  καραντίνα, κατά την οποία οι περιορισμοί ήταν πιο αυστηροί, και άρθηκε τον Μάιο του 2020, ενώ η δεύτερη καραντίνα ξεκίνησε από τον Νοέμβριο του 2020 μέχρι τον Μάιο του 2021. Έκτοτε εξακολουθούν να ισχύουν μέτρα προστασίας λιγότερο αυστηρά, όπως η χρήση μάσκας σε κλειστούς χώρους, η τήρηση των αποστάσεων, ειδικά μέτρα για την εστίαση και για τους εμβολιασμένους (Διονυσακοπούλου, 2021).

Οι επιπτώσεις όλων αυτών των μέτρων στη ψυχική υγεία συνοψίζονται στα εξής (Τριανταφυλλίδου, 2020):

  • Άρνηση, Θυμός, Φόβος
  • Άγχος, Διαταραχές Ύπνου, Κατάθλιψη
  • Αυτοκτονικότητα
  • Κατάχρηση αλκοόλ
  • Κοινωνική απομόνωση, Απώλεια εργασίας, Ενδοοικογενειακή βία

Θα μπορούσαμε, ωστόσο, να πούμε ότι υπάρχουν οφέλη να αποκομίσουμε από αυτήν την κατάσταση; Σαφώς και ναι! Σίγουρα ο υποχρεωτικός εγκλεισμός περιόρισε τη δυνατότητα για τις συνήθεις δραστηριότητές μας, παρόλα αυτά όλοι προσπαθήσαμε να βρούμε κάποιους τρόπους για να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα. Αρχικά, είχαμε την ευκαιρία να ανακαλύψουμε νέα χόμπι και δραστηριότητες, ή και να ασχοληθούμε με πράγματα για τα οποία δεν είχαμε τον χρόνο πριν. Για παράδειγμα, ανάγνωση βιβλίων, παρακολούθηση ταινιών ή σειρών, εξάσκηση των μαγειρικών μας δεξιοτήτων, οργάνωση σπιτιού κ.α.. Επιπλέον, μπήκαμε στη διαδικασία να εξοικειωθούμε με τα τεχνολογικά μέσα με αφορμή την ανάγκη για τηλεργασία, εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ψηφιακή διευθέτηση των γραφειοκρατικών ή άλλων διαδικασιών κ.λπ.. Πιο συγκεκριμένα, άτομα της τρίτης ηλικίας εκπαιδεύτηκαν στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ώστε να επικοινωνούν με δικούς τους ανθρώπους ή φροντιστές, τα παιδιά και τα άτομα νεαρής ηλικίας ανέπτυξαν τη δημιουργικότητά τους μέσω εφαρμογών, όπως το TikTok, τα άτομα με αναπηρία κατάφεραν να συμμετέχουν σε δραστηριότητες, στις οποίες ως τότε δεν είχαν τη δυνατότητα λόγω έλλειψης προσβασιμότητας κ.λπ.. Ως επακόλουθο όλων αυτών, αν και μακριά, κατορθώσαμε μέσω της τεχνολογίας να βρεθούμε κοντά. Ένα ακόμη όφελος ήταν ότι, παρά τους περιορισμούς, υπήρχε η δυνατότητα για περίπατο και σωματική άσκηση εκτός σπιτιού, έχοντας ως αποτέλεσμα την τακτική επαφή με τη φύση και τη φροντίδα της σωματικής μας υγείας και ευεξίας. Επιπρόσθετα, για αρκετούς από εμάς ο εγκλεισμός υπήρξε αφορμή να ενδυναμώσουμε τους δεσμούς με την οικογένεια και τα κοντινά μας πρόσωπα. Τα επιτραπέζια παιχνίδια, οι ομαδικές δραστηριότητες και οι εποικοδομητικές συζητήσεις είχαν την τιμητική τους. Τελευταίο αλλά ίσως σημαντικότερο κέρδος που αποκομίσαμε από όλη αυτή τη κατάσταση ήταν η ευκαιρία να έρθουμε σε ουσιαστική επαφή με τον εαυτό μας, να αφουγκραστούμε τις ανάγκες μας, να αναλογιστούμε την ως τότε ζωή μας ή και να αναθεωρήσουμε διάφορες πτυχές της. Ταυτόχρονα αναπτύξαμε δεξιότητες αυτάρκειας, ενδοσκόπησης, αναγνώρισης και αποδοχής των συναισθημάτων μας, αυτοφροντίδας, συμπόνιας και κατανόησης προς τον εαυτό.

Όλες αυτές οι εμπειρίες υπήρξαν διδακτικές και μας προσέφεραν ισχυρά εφόδια για να επαναπροσαρμοστούμε ομαλότερα στην μετά covid εποχή. Η ελπίδα για επανέναρξη της κανονικότητας είναι το συναίσθημα που κυριαρχεί παρά την πιθανότητα αυτή να μην είναι ακριβώς όπως τη θυμόμαστε. Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι αυτή η διαδικασία θα είναι  εύκολη, ωστόσο θα ήταν ωφέλιμο να εστιάσουμε στα θετικά και σε όσα περνούν από τον δικό μας έλεγχό. Λόγου χάρη, μπορούμε να θέσουμε στόχους, αρχικά για το άμεσο μέλλον και, στη συνέχεια, πιο μακροπρόθεσμους. Η διαδικασία της στοχοθεσίας μπορεί να μας κινητοποιήσει, ώστε να γίνουμε πιο δημιουργικοί και να επινοήσουμε εναλλακτικούς τρόπους επίτευξης των στόχων μας. Παράλληλα, μπορούμε να καλλιεργήσουμε την ψυχική μας ανθεκτικότητα, δηλαδή την ικανότητά μας για ανάκαμψη και θετική προσαρμογή έπειτα από μια περίοδο κρίσης, όπως αυτή της πανδημίας του κορονοϊού (Λακιώτη, 2011). Εστιάζοντας στα θετικά στοιχεία της καθημερινότητας, φέρνοντας στη μνήμη μας καταστάσεις στις οποίες έχουμε αντεπεξέλθει στο παρελθόν, αναζητώντας βοήθεια και υποστήριξη από ανθρώπους του κοντινού μας περιβάλλοντος, καθώς και δίνοντας χώρο και χρόνο στον εαυτό μας, είμαστε σε θέση να αναπτύξουμε τη ψυχική μας ανθεκτικότητα (Jay, 2018). Έχοντας όλα τα παραπάνω στην εσωτερική μας «εργαλειοθήκη», διαθέτουμε αρκετά εχέγγυα ακόμη και για την περίπτωση ενός ενδεχόμενου εγκλεισμού στο μέλλον. Όπως και αν ξημερώνει η επόμενη μέρα μετά τον Covid-19, ας μην ξεχνάμε πως η ζωή δεν παύει να κυλάει υπό οποιεσδήποτε συνθήκες!

Βλάχου Ευγενία

Κολυμπίρη Δέσποινα

Σαρρή Χριστίνα

Φοιτήτριες Ψυχολογίας, Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών

Ασκούμενες Ψυχολόγοι, Κέντρο Ημέρας ΙΑΣΙΣ ΑμΚΕ

 

Επόπτριες

  • Αλπέρτη Ιωάννα, Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια, Επιστημονικά Υπεύθυνη του Κέντρου Ημέρας της ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ
  • Στράντζαλη Παναγιώτα, Ψυχολόγος Κέντρο Ημέρας ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ

Βιβλιογραφία:

  • Διονυσακοπούλου, Σ. (2021). Οι Ψυχολογικές Επιπτώσεις της Πανδημίας COVID-19 στο Γενικό Πληθυσμό στην Ελλάδα.
  • Λακιώτη, Α. (2011). Η έννοια της ψυχικής ανθεκτικότητας, Στο Α. Σταλίκας, Π. Μυτσκίδου (Επιμ.) Εισαγωγή στη θετική ψυχολογία  Αθήνα: Τόπος.
  • Τριανταφυλλίδου, Μ. (2020). Οι επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 στην ψυχική υγεία. Rostrum of Asclepius/Vima tou Asklipiou, 19(4).
  • Jay, M. (2018). 8 tips to help you become more resilient. IDEAS.TED.COM.