Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής στην Εφηβεία: Όταν το Σώμα Φωνάζει Αυτό που η Ψυχή Δεν Λέει
.
.
Η εφηβεία αποτελεί μια κρίσιμη περίοδο ζωής, γεμάτη σωματικές, ψυχικές και κοινωνικές αλλαγές. Καθώς το σώμα αλλάζει γρήγορα και οι έφηβοι αναζητούν την ταυτότητά τους, η εικόνα του σώματος αποκτά κεντρική σημασία. Αυτή η έντονη ενασχόληση με την εμφάνιση, συχνά οδηγεί σε προβλήματα που δεν αφορούν μόνο την επιφάνεια, αλλά «μιλούν» για βαθύτερες ψυχικές δυσκολίες. Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής είναι μια από τις πιο σοβαρές εκφάνσεις αυτών των δυσκολιών, με σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία και την ποιότητα ζωής των νέων.
.
Οι πιο κοινές μορφές διαταραχών πρόσληψης τροφής που εμφανίζονται στην εφηβεία είναι η ψυχογενής ανορεξία, η ψυχογενής βουλιμία και η διαταραχή υπερφαγίας. Η ψυχογενής ανορεξία χαρακτηρίζεται από έντονο φόβο αύξησης βάρους, παρά το χαμηλό βάρος, και αυστηρό περιορισμό της πρόσληψης τροφής. Αντίθετα, η ψυχογενής βουλιμία συνδυάζει επεισόδια υπερφαγίας με αντισταθμιστικές συμπεριφορές όπως πρόκληση εμετού ή χρήση καθαρτικών. Η διαταραχή υπερφαγίας αφορά την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων τροφής χωρίς προσπάθεια αντιστάθμισης, προκαλώντας σημαντική ψυχολογική δυσφορία (American Psychiatric Association, 2013).
.
Η εμφάνιση και η εξέλιξη των διαταραχών πρόσληψης τροφής οφείλεται σε μια σύνθετη αλληλεπίδραση βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Ψυχολογικά, το άγχος, η κατάθλιψη, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η επιδίωξη τελειότητας αποτελούν κοινά χαρακτηριστικά στους εφήβους που αναπτύσσουν αυτές τις διαταραχές. Κοινωνικά, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παίζουν σημαντικό ρόλο, καθώς προωθούν στερεότυπα ομορφιάς που συχνά είναι ανέφικτα ή μη υγιή. Η συνεχής έκθεση σε τέτοια πρότυπα εντείνει την αίσθηση ανεπάρκειας και την πίεση για αλλαγή της εικόνας του σώματος (Fardouly και συν., 2015). Επιπλέον, το οικογενειακό περιβάλλον επηρεάζει σημαντικά, καθώς η υπερβολική κριτική, η ακατάλληλη επικοινωνία ή οι οικογενειακές συγκρούσεις μπορούν να λειτουργήσουν ως παράγοντες κινδύνου.
.
Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων είναι κρίσιμη για την πρόληψη σοβαρών επιπλοκών που μπορεί να επηρεάσουν τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία. Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν απότομη απώλεια ή αύξηση βάρους, εμμονή με τη διατροφή, άγχος γύρω από το φαγητό, αποφυγή γευμάτων, απόσυρση από κοινωνικές δραστηριότητες, εναλλαγές στη διάθεση και μειωμένη ενέργεια. Γονείς και εκπαιδευτικοί οφείλουν να δείχνουν προσοχή σε αυτές τις ενδείξεις και να προσεγγίζουν τον έφηβο με κατανόηση, χωρίς επικρίσεις ή αυστηρότητες.
.
Η θεραπεία των διαταραχών πρόσληψης τροφής είναι πολύπλοκη και απαιτεί διεπιστημονική προσέγγιση. Η ψυχοθεραπεία, αποτελεί βασικό εργαλείο για την αλλαγή αρνητικών πεποιθήσεων και την αποκατάσταση υγιών διατροφικών συνηθειών. Παράλληλα, η συνεργασία με διαιτολόγους και η φαρμακευτική αγωγή σε ορισμένες περιπτώσεις συμβάλλουν στην πλήρη αποκατάσταση. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος της οικογένειας, που πρέπει να παρέχει ασφάλεια και στήριξη καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπείας (Levine & Piran, 2019).
.
Πέρα από τη θεραπεία, η πρόληψη παίζει καταλυτικό ρόλο. Εκπαίδευση στα σχολεία και στις οικογένειες σχετικά με την υγιή σχέση με το φαγητό, την αποδοχή του σώματος και την κριτική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να μειώσει σημαντικά τους κινδύνους εμφάνισης διαταραχών πρόσληψης τροφής. Είναι σημαντικό να διδάσκουμε στα παιδιά και στους εφήβους, ότι η αξία τους δεν καθορίζεται από το σώμα τους ή την εξωτερική εμφάνιση, αλλά από την ολότητα του εαυτού τους.
.
Συνοψίζοντας, οι διαταραχές πρόσληψης τροφής στην εφηβεία αποτελούν ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας που απαιτεί ευαισθησία, ενημέρωση και συνεργασία. Ακούγοντας τους εφήβους και αναγνωρίζοντας τον ψυχικό πόνο που κρύβεται πίσω από τις διατροφικές συμπεριφορές, μπορούμε να βοηθήσουμε να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά αυτές οι διαταραχές, δίνοντας στους νέους μια ευκαιρία για μια υγιή και ολοκληρωμένη ζωή.
.
Βιβλιογραφία
- • American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5η έκδ.).
- Fardouly, J., Diedrichs, P. C., Vartanian, L. R., & Halliwell, E. (2015). Social comparisons on social media: The impact of Facebook on young women’s body image concerns and mood. Body Image, 13, 38–45.
- Levine, M. P., & Piran, N. (2019). Reflections on the Role of Prevention in the Link Between Sociocultural Factors and Eating Disorders. Eating Disorders, 27(4), 366–382.
- World Health Organization (WHO). (2022). Adolescent mental health. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/adolescent-mental-health
.