Η Αυτοφροντίδα των Φροντιστών

Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι έχουν επιλέξει ένα επάγγελμα μέσα από το οποίο φροντίζουν άλλους ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Επαγγέλματα σαν αυτά είναι των ιατρών, νοσηλευτών, των επαγγελματιών ψυχικής υγείας. Υπάρχουν ακόμη άνθρωποι οι οποίοι μπορεί να μην έχουν επαγγέλματα σαν αυτά, αλλά να έχουν αναλάβει έναν ρόλο φροντιστή άλλων ατόμων που έχουν ανάγκη, ενδεχομένως στο οικογενειακό τους περιβάλλον· μια νέα μαμά στο νεογέννητο μωρό της, μέλη μιας οικογένειας προς ένα άλλο μέλος που θεωρείται ασθενής κ.ά. Για τους φροντιστές λοιπόν το μεγαλύτερο κομμάτι της ημέρας τους αποτελεί την φροντίδα κάποιου άλλου. Αυτή η διαδικασία απαιτεί μεγάλη ποσότητα ενέργειας από τους φροντιστές και στο τέλος της ημέρας είναι εξαντλημένοι, καθώς έχουν «δώσει» πολλά, όμως δεν έχουν «λάβει» αντίστοιχα. Συνήθως οι άνθρωποι εκείνοι που έχουν έναν τέτοιο ρόλο ξεχνούν τις δικές τους ανάγκες και τις βάζουν σε δεύτερο επίπεδο, με αποτέλεσμα αυξημένα επίπεδα άγχους και την μελλοντική εξουθένωσή τους είτε στο επαγγελματικό τομέα είτε στον προσωπικό. Ωστόσο, ακόμη και στα ταξίδια με αεροπλάνο είναι βασική οδηγία, «σε περίπτωση ανάγκης εφαρμόστε την μάσκα οξυγόνου πρώτα σε εσάς και ύστερα στο παιδί σας».

Πώς λοιπόν θα φροντίσουν τον εαυτό τους τα άτομα τα οποία έχουν μάθει να φροντίζουν μόνο τους άλλους;

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι η Αυτοφροντίδα· η συλλογή των συνηθειών που υποστηρίζουν και ενισχύουν την ψυχική μας υγεία και ευεξία. Περιλαμβάνει την ενασχόληση τόσο με την σωματική όσο και με την ψυχική μας υγεία. Ας δούμε παρακάτω έναν μικρό οδηγό ενίσχυσης της φροντίδας προς τον εαυτό:

  • Διατροφή – Ύπνος – Κίνηση

Από τα πιο σημαντικά βήματα για να νιώθει κανείς ευεξία είναι ένας υγιής τρόπος ζωής. Αυτό περιλαμβάνει καλή διατροφή, ποιοτικό ύπνο και καθημερινή κίνηση. Έτσι το σώμα μας παραμένει σε εγρήγορση και έχει όλα τα απαραίτητα «καύσιμα» ώστε να είναι γεμάτο ενέργεια και έτοιμο να αντιμετωπίσει ό,τι χρειαστεί.

  • Αναγνώριση των αναγκών και επιθυμιών

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναγνωρίζουμε τις ανάγκες μας και να προσπαθούμε σε πρώτο στάδιο να τις κατανοήσουμε. Αφού αντιληφθούμε, γιατί κάτι το οποίο επιθυμούμε είναι σημαντικό για εμάς, μπορούμε να εργαστούμε ώστε να ικανοποιήσουμε τις επιθυμίες αυτές. Φροντίδα προς τον εαυτό μπορεί να είναι η ενασχόληση με κάποια δημιουργική δραστηριότητα, με την οποία διασκεδάζει κανείς όπως ζωγραφική, χορός, μαγείρεμα ή ακόμη και η βόλτα αγαπημένα πρόσωπα. Φροντίδα προς τον εαυτό μπορεί ακόμη να είναι και η ακύρωση κάποιας βόλτας με φίλους, εάν αυτό που νιώθουμε είναι πως θέλουμε να περάσουμε χρόνο μόνοι. Επομένως, ακόμη και με το να λες «όχι» είναι δείγμα φροντίδα προς τον εαυτό.

  • Έκφραση των σκέψεων

Σημαντικό κομμάτι της αυτοφροντίδας είναι η έκφραση των σκέψεων και των συναισθημάτων μας με ειλικίνεια, ωριμότητα και χωρίς εγωκεντρισμό. Ας αφιερώνουμε λίγα λεπτά μέσα στην ημέρα να μιλάμε σε κάποιο οικείο μας πρόσωπο για όσα μας απασχολούν, για τους προβληματισμούς μας αλλά φυσικά και τις ευχάριστες στιγμές ή πράγματα τα οποία μας κάνουν να νιώθουμε χαρούμενοι.

  • Ημερολόγιο ευγνωμοσύνης

Όταν περνάς το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας σου φροντίζοντας άλλους και παρέχοντάς τους την βοήθεια σου, ξεχνάς την εαυτό σου. Η ευγνωμοσύνη λοιπόν, συσχετίζεται με την ευτυχία, την ευημερία και την επαφή με τον εαυτό. Μια πρακτική εξάσκησης στην ευγνωμοσύνη είναι η καθημερινή καταγραφή ημερολογίου των πραγμάτων αυτών που μας κάνουν να αισθανόμαστε ευγνωμοσύνη. Αυτά μπορεί να είναι ένας άνθρωπος, μία όμορφη συζήτηση μαζί του, μια κατάσταση, ένα αντικείμενο. Οτιδήποτε κι εάν σας έδωσε χαρά μέσα στην ημέρα γράψτε το και εξασκηθείτε σε αυτή την δραστηριότητα για τουλάχιστον είκοσι μέρες. Ύστερα από αυτές θα σας είναι πιο εύκολο να εντοπίζεται αυτά που σας κάνουν να αισθάνεστε ευγνώμων και έτσι θα μπορείτε να επικεντρώνεστε στον ευατό σας με μεγαλύτερη ευκολία.

  • Τεχνικές χαρλάρωσης

Η φροντίδα ανθρώπων σε ανάγκη μπορεί να αυξήσει σημαντικά τα επίπεδα άγχους. Είναι σημαντικό να μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε μέσα από τεχνικές χαλάρωσης. Μια τέτοια τεχνική που είναι που μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή είναι η εστίαση στην βαθιά αναπνοή. Κάντε ένα πεντάλεπτο διάλειμμα, καθίστε ίσια με μάτια κλειστά και το ένα χέρι στην κοιλιά σας. Αναπνεύστε αργά μέσω της μύτης, αισθανθείτε την αναπνοή να αρχίζει στην κοιλιά και βοηθήστε την προς το δρόμο της στην κορυφή του κεφαλιού. Αναστρέψτε τη διαδικασία καθώς εκπνέετε από το στόμα. Αυτή η τεχνική αποτελεί ένα πρώτο βήμα για την καταπολέμηση του άγχους μειώνοντας τον καρδιακό παλμό και την αρτηριακή πίεση.

Η αυτοφροντίδα λοιπόν δεν σημαίνει «πρώτα εγώ», σημαίνει «κι εγώ επίσης». Δεν είναι δείγμα εγωισμού ούτε απαίτηση για να είμαι το κέντρο του κόσμου. Φροντίζοντας τον εαυτό μας πρώτα είναι η βάση για την εσωτερική ισορροπία η οποία θα οδηγήσει σε αυθεντικές και αρμονικές σχέσεις. Επίσης, κανείς δεν μπορεί να προσφέρει την βοήθειά του σε άλλους, είτε σε επαγγελματικό είτε σε προσωπικό επίπεδο, εάν πρώτα δεν την είχα προσφέρει στον εαυτό του. Έτσι με την αυτοφροντίδα μαθαίνουμε να φροντίζουμε τους άλλους, να δεχόμαστε την φροντίδα από άλλους και δεν παραμερίζουμε τον εαυτό μας και τις ανάγκες του.

Αλεξοπούλου Θεοδώρα

Ασκούμενη Ψυχολόγος, Κέντρο Ημέρας, ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ