Μητρότητα σε Ισορροπία: Όταν η Αγάπη Συναντά την Εξάντληση
.
.
Η μητρότητα, αν και συχνά παρουσιάζεται ως απόλυτη πηγή χαράς και ολοκλήρωσης, είναι στην πραγματικότητα μια σύνθετη και ψυχολογικά απαιτητική εμπειρία. Οι σύγχρονες γυναίκες-μητέρες δεν περιορίζονται πλέον σε έναν και μόνο ρόλο: καλούνται να είναι ταυτόχρονα φροντίστριες, εργαζόμενες, σύντροφοι, κόρες και πολίτισσες. Η συνεχής εναλλαγή και επικάλυψη αυτών των ρόλων μπορεί να δημιουργήσει σημαντικά φορτία και να επηρεάσει τη ψυχική τους υγεία σε βάθος.
.
Η κοινωνική προσδοκία για την «τέλεια μητέρα» παραμένει ισχυρή, ενισχυόμενη από τα μέσα ενημέρωσης και τα κοινωνικά δίκτυα. Η γυναίκα καλείται να είναι διαρκώς διαθέσιμη στο παιδί, να ασκεί θετική γονεϊκότητα, να διατηρεί ισορροπίες στη σχέση της και να επιστρέφει στην εργασία της χωρίς να δείχνει αδυναμία. Αυτή η πίεση δημιουργεί ενοχές και άγχος, ιδιαίτερα όταν δεν ανταποκρίνεται στις υπερβολικές απαιτήσεις. Όπως τονίζει η Doucet (2006), η μητρότητα στις σύγχρονες κοινωνίες έχει φορτωθεί με ένα ιδεολογικό βάρος που ξεπερνά τα ανθρώπινα όρια.
.
Οι πολλαπλοί ρόλοι μπορεί να δημιουργήσουν μια μόνιμη κατάσταση «διασποράς ταυτότητας». Η γυναίκα αναγκάζεται να μεταβαίνει από τον ρόλο της φροντίστριας στο σπίτι στον ρόλο της επαγγελματία στον εργασιακό χώρο, χωρίς ουσιαστική υποστήριξη από το κοινωνικό πλαίσιο. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι μητέρες που εργάζονται πλήρους απασχόλησης, ιδιαίτερα χωρίς επαρκή φροντίδα παιδιού ή ευέλικτο ωράριο, παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης (Greenhaus & Powell, 2006). Παράλληλα, το λεγόμενο “mental load” – η αόρατη νοητική εργασία της διαχείρισης του σπιτιού και της οικογένειας – επιβαρύνει ψυχικά τις γυναίκες, ακόμα και όταν οι σύντροφοι συμμετέχουν στις πρακτικές ευθύνες.
.
Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές μητέρες, ιδίως τις πρώτες χρονιές μετά τη γέννηση του παιδιού, βιώνουν συναισθήματα απομόνωσης και μοναξιάς. Το φαινόμενο της “αόρατης μητρότητας” — όπου η γυναίκα νιώθει ότι η προσωπικότητα και οι ανάγκες της παραγκωνίζονται — αποτελεί κοινό βίωμα. Η ψυχολογική φροντίδα εστιάζει συνήθως στο παιδί και όχι στη μητέρα, γεγονός που ενισχύει τη σιωπή και την εσωτερίκευση των ψυχικών δυσκολιών. Όπως επισημαίνει η O’Reilly (2016), η μητρότητα σπάνια αντιμετωπίζεται ως εμπειρία που χρειάζεται υποστήριξη και όχι μόνο εξύμνηση.
.
Αξίζει να τονιστεί ότι οι κοινωνικές ανισότητες εντείνουν το ψυχικό φορτίο. Μητέρες μονογονεϊκές, εργαζόμενες σε ευέλικτα ή επισφαλή επαγγέλματα, ή γυναίκες από μεταναστευτικά ή ευάλωτα κοινωνικά περιβάλλοντα, βιώνουν ακόμη πιο έντονα τα ψυχολογικά βάρη της μητρότητας. Η έλλειψη κοινωνικών δομών στήριξης (π.χ. δωρεάν παιδικοί σταθμοί, επαγγελματική συμβουλευτική, πρόσβαση σε ψυχολόγους) τις αφήνει εκτεθειμένες στον φαύλο κύκλο εξάντλησης, άγχους και τύψεων.
.
Η ψυχική υγεία των μητέρων πρέπει να αντιμετωπιστεί ως προτεραιότητα τόσο σε επίπεδο πολιτικής όσο και κοινωνικής κουλτούρας. Απαραίτητη είναι η αναγνώριση της πολυπλοκότητας των ρόλων που φέρουν οι γυναίκες, καθώς και η αποδόμηση του μύθου της «υπερμητέρας». Η φροντίδα της ψυχικής υγείας των μητέρων δεν αφορά μόνο την προσωπική τους ευημερία, αλλά και τη συνολική ψυχική υγεία της οικογένειας και της κοινωνίας.
.
Η ενίσχυση υπηρεσιών ψυχικής υποστήριξης, η παροχή άδειας μητρότητας με αξιοπρεπείς όρους, η ισότητα στους ρόλους φροντίδας μέσα στην οικογένεια, και η δημιουργία δικτύων αλληλοβοήθειας μπορούν να λειτουργήσουν προστατευτικά. Ταυτόχρονα, είναι αναγκαίο να δοθεί φωνή στις ίδιες τις γυναίκες, ώστε να εκφράσουν τις εμπειρίες, τις ανάγκες και τα όριά τους χωρίς ντροπή ή ενοχή.
.
Βιβλιογραφία
- Doucet, A. (2006). Do Men Mother?. University of Toronto Press.
- Greenhaus, J. H., & Powell, G. N. (2006). When work and family are allies: A theory of work-family enrichment. Academy of Management Review, 31(1), 72–92.
- O’Reilly, A. (2016). Matricentric Feminism: Theory, Activism, and Practice. Demeter Press.
- Hays, S. (1996). The Cultural Contradictions of Motherhood. Yale University Press.
.