Ιούνιος: Μήνας Ψυχικής Υγείας των Ανδρών
.
.
“.. μπορείς να είσαι ευαίσθητος, φροντιστικός και συμπονετικός, και αυτό δεν σου στερεί την αρρενωπότητα σου.”
.
Ο Ιούνιος, τα τελευταία χρόνια, έχει καθιερωθεί ως ο μήνας ευαισθητοποίησης για την ψυχική υγεία των ανδρών. Είναι λοιπόν η στιγμή, να στρέψουμε το βλέμμα στις σιωπηλές μάχες που οι άντρες συχνά δίνουν, παλεύοντας για την ψυχική τους υγεία, τις καταπιεσμένες σκέψεις τους, τα παραμελημένα συναισθήματα τους.
.
Παρόλο που η ψυχική υγεία δεν έχει φύλο, η δημόσια συζήτηση για ζητήματα που αφορούν την ψυχική υγεία των ανδρών είναι πολύ περιορισμένη. Προκειμένου,όμως, να κατανοήσουμε βαθύτερα τους λόγους που οδηγούν σε αυτή την παραμέληση και συχνά αποσιώπηση, θα είχε νόημα να κάνουμε μία αναδρομή στο παιδικό δωμάτιο, στα χρώματα, στην επιλογή των πρώτων αντικειμένων και παιχνιδιών με τα οποία θα έρθουν σε επαφή τα παιδιά.
.
Φαίνεται πως η επιλογή αυτών δεν είναι καθόλου ουδέτερη. Τα παιδικά παιχνίδια ταξινομούνται σε «αγορίστικα» και «κοριτσίστικα», με τα πρώτα να εστιάζουν στην ενίσχυση της δύναμης, της επιβολής, του ανταγωνισμού και τα δεύτερα στην φροντίδα και την περιποίηση. Με αυτόν τον τρόπο, τα νεαρά αγόρια ξεκινούν από πολύ νωρίς να εκπαιδεύονται, σταδιακά και χωρίς να ακόμη να το κατανοούν, στην αρρενωπότητα. Όπλα, υπερήρωες, αυτοκίνητα και άλλα πολλά, ασυνείδητα ενισχύουν την επιθετικότητα και την τάση για κυριαρχία, απομακρύνοντας τους από άλλες πτυχές τους, όπως η ενσυναίσθηση και η συναισθηματική έκφραση.
.
Επιπλέον, και σύμφωνα με την Θεωρία της Κοινωνικής Μάθησης, τα παιδιά λειτουργούν μιμητικά προς τους γονείς τους. Ως αποτέλεσμα, οι γονείς που ενισχύουν την επαφή των αγοριών τους με τα λεγόμενα “αντρικά” παιχνίδια, συμβάλλουν στην εσωτερίκευση στερεοτύπων, που μπορεί να στοιχίσουν αργότερα.
.
Πιο συγκεκριμένα, απο τα πρώτα χρόνια της ζωής τους και της ανακάλυψης του εαυτού τους μέσα από τον παιχνίδι, τα νεαρά αγόρια μαθαίνουν πως είναι προτιμότερο να είναι δυνατοί, να επιβάλλονται, παρά να φροντίζουν , να νιώθουν, να έρχονται σε επαφή με τον συναισθηματικό τους κόσμο. Συνέπεια αυτού είναι η απώθηση των συναισθημάτων τους, το βίωμα της μοναξιάς, η δυσκολία στην εγγύτητα και την συναισθηματική σύνδεση, αλλά και διάφορες ψυχικές διαταραχές.
.
Μία πρόταση προς τους νεαρούς γονείς, αναδύεται μέσα από την μελέτη και την κατανόηση της Φεμινιστικής Θεωρίας, που εισάγει και τον όρο του «κοινωνικού φύλου» και υποστηρίζει πως τα άτομα κατασκευάζουν ενεργητικά την κοινωνική τους ταυτότητα, χωρίς να υποτάσσονται στα μοτίβα θηλυκότητας ή αρρενωπότητας. Προτείνει λοιπόν, να δώσουμε στα παιδιά την δυνατότητα να παίξουν ελεύθερα και δυναμικά, εξερευνώντας όλες τις εναλλακτικές επιλογές, τη δυνατότητα να δοκιμάσουν, προτού απορρίψουν και ετεροκατευθυνθούν, για να αναπτυχθούν ολιστικά και να συνειδητοποιήσουν πως η τρυφερότητα και η φαντασία δεν έχουν φύλο. Για να κατανοήσουν πως μπορείς να είσαι ευαίσθητος, φροντιστικός και συμπονετικός, και πως αυτό δεν σου στερεί την αρρενωπότητα σου. Για να πάψουν να αισθάνονται ντροπή για τις ευαίσθητες πλευρές τους , βιωνοντας σιωπηλά μια βαθιά ψυχική δυσφορία.
.
Και ίσως αν αντιμετωπίζαμε τα παιχνίδια, ως μέσο εξερεύνησης και αυτογνωσίας, και όχι κατασκευής ταυτοτήτων, οι άνδρες θα μετέβαιναν στην ενήλικη ζωή τους μαθαίνοντας να αναγνωρίζουν, να κατονομάζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους, να αγκαλιάζουν τις ανθρώπινα ευαίσθητες και ευάλωτες πλευρες τους, χωρίς ντροπή, να ζητούν βοήθεια και να μιλούν ανοιχτά για όσα τους προβληματίζουν και τους ταλαιπωρούν. Και ίσως και με αυτόν τον τρόπο, οι κοινωνίες πάψουν να δημιουργούν και να διαιωνίζουν στερεότυπα και να συντηρούν φράσεις όπως, “οι άντρες δεν κλαίνε”, «Σφίξε τα δόντια, είσαι άντρας.», “πρέπει να σταθείς δυνατός”, που δηλητηριάζουν και εγκλωβίζουν τις άνδρες.
.
Αυτόν τον Ιούνιο, ας προσπαθήσουμε να μην σκεφτούμε την ψυχική υγεία των ανδρών ως ένα ζήτημα της ενήλικης ζωής, αλλά ως ένα κοινωνικό φαινόμενο, που έχει τις ρίζες του στα θεμέλια της παιδικής εξερεύνης, στο παιχνίδι. Ας αναλογιστούμε τις επιλογές μας, ως επαγγελματίες, γονείς και κυρίως άνθρωποι, που επιδιώκουμε μία κοινωνία ελεύθερη στην ανακάλυψη του εαυτού μας, χωρίς στερεότυπα, περιορισμούς και ενοχές.
.
Χρυσοστομίδου Αγγελική, Ψυχολόγος
“IASIS | At Work”
.
Βιβλιογραφικές Αναφορές:
- Auster, C. J., & Mansbach, C. S. (2012). The gender marketing of toys: An analysis of color and type of toy on the Disney Store website. Sex Roles, 67(7–8), 375–388. https://doi.org/10.1007/s11199-012-0177-8
- Blakemore, J. E., & Centers, R. E. (2005). Characteristics of boys’ and girls’ toys. Sex Roles, 53(9–10), 619–633. https://doi.org/10.1007/s11199-005-7729-0
- Davis, J. T., & Hines, M. (2020). How large are gender differences in toy preferences? A systematic review and meta-analysis of toy preference research. Archives of Sexual Behavior, 49(2), 373–394. https://doi.org/10.1007/s10508-019-01624-7
- Reay, D. (2001). ‘Spice girls’, ‘nice girls’, ‘girlies’, and ‘tomboys’: Gender discourses, girls’ cultures and femininities in the primary classroom. Gender and Education, 13(2), 153–166. https://doi.org/10.1080/09540250120051178
- Αθανασιάδου, Χ., & Δεληγιάννη-Κουιμτζή, Β. (2010). Η διαμόρφωση των ταυτοτήτων φύλου (μια φεμινιστική προσέγγιση). Στο Β. Δεληγιάννη-Κουιμτζή (Επιμ.), Συμβουλευτική με την οπτική του φύλου (σσ. 24–63). Ελληνικά Γράμματα.
.