«Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε την απώλεια στέγης ως μια κοινωνική παρά μια προσωπική αποτυχία».

.

Η στέγαση είναι ένας σημαντικός καθοριστικός παράγοντας για την υγεία και είναι ευρέως αποδεκτή ως βασική λύση για την αντιμετώπιση ορισμένων από τις ανισότητες στην υγεία που υπάρχουν μεταξύ των αστέγων. Εκτιμάται ότι 150 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως είναι άστεγοι και περίπου 1,8 δισεκατομμύρια δεν διαθέτουν επαρκή στέγαση. Ωστόσο, η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η στέγαση έχει θετικό αντίκτυπο στην υγεία των αστέγων παραμένει ασαφής.

.

Η έλλειψη στέγης συνεχίζει να επηρεάζει μεγάλο αριθμό ανθρώπων σε χώρες υψηλού εισοδήματος και σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ψυχικών διαταραχών.

.

Η έλλειψη στέγης με τη σειρά της έχει συσχετιστεί με χειρότερα αποτελέσματα ψυχικής υγείας και μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει ορισμένους τύπους διαταραχών. Για παράδειγμα, τα ευρήματα μελετών δείχνουν ότι η έλλειψη στέγης σχετίζεται με υψηλότερα επίπεδα ψυχιατρικών διαταραχών και χαμηλότερα αντιληπτά επίπεδα ανάρρωσης από σοβαρές ψυχικές ασθένειες.

.

Οι άστεγοι είναι επιρρεπείς σε παρόμοια προβλήματα υγείας που εμφανίζονται στο γενικό πληθυσμό. Ωστόσο, η κακή σωματική και ψυχική υγεία συνδέονται συχνά με τη φτώχεια και είναι πιο έντονη στους άστεγους.

.

Διαπιστώθηκε από μελέτες ότι η εξάρτηση από το αλκοόλ (8,5%-58,1%) και τα ναρκωτικά (4,7%-54,2%) ήταν οι πιο συχνές διαταραχές ψυχικής υγείας ανάμεσα στους αστέγους. Αυτά τα αποτελέσματα συμφωνούν με τις αναφερόμενες εκτιμήσεις εξάρτησης από αλκοόλ (21,3%) και ουσίες (13,5%) σε πληθυσμούς αστέγων στο Ηνωμένο Βασίλειο (Bowen et al., 2019) και την Αυστραλία, οι οποίες είναι περισσότερες από τρεις φορές υψηλότερο (18%) από τον γενικό πληθυσμό.

.

Η χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών αντιπροσωπεύουν πιθανές στρατηγικές αντιμετώπισης σε περιθωριοποιημένες καταστάσεις στέγασης. Ταυτόχρονα, η κατάχρηση ουσιών και άλλες ψυχιατρικές διαταραχές προηγούνται της εμφάνισης της έλλειψης στέγης σε πολλούς ανθρώπους, με τις διαταραχές της χρήσης αλκοόλ να εμφανίζονται σε προγενέστερο στάδιο της ζωής τους σε σύγκριση με τις συγκρίσεις που ταιριάζουν με την ηλικία των μη άστεγων, υποδηλώνοντας ότι η χρήση ουσιών μπορεί να συμβάλει στην επιδείνωση της στεγαστικής κατάστασης ενός ατόμου.

.

Η εμπειρία της έλλειψης στέγης είναι γνωστό ότι είναι κοινωνικά στιγματιστική και το στίγμα έχει προταθεί ως αιτία ανισοτήτων στην υγεία.

.

Οι Link και Phelan (2001) ορίζουν το στίγμα ως μια διαδικασία πολλαπλών βημάτων που περιλαμβάνει επισήμανση και διαχωρισμό του στιγματισμένου ατόμου ή ομάδας που προκαλεί απώλεια του κοινωνικού στάτους του ατόμου και διακρίσεις σε ένα πλαίσιο εξουσίας. Επιπλέον, διακρίνονται δύο είδη στίγματος, το εσωτερικευμένο στίγμα, που έχει να κάνει με το πως αντιλαμβάνεται το άτομο τον εαυτό του και το εξωτερικό αντιλαμβανόμενο στίγμα, που έχει να κάνει με το τρόπο που ένα άτομο ή μια ομάδα διαχωρίζουν και στιγματίζουν κάποιο άλλο άτομο ή ομάδα.

.

Τόσο το εσωτερικευμένο στίγμα όσο και το εξωτερικό αντιλαμβανόμενο στίγμα/διάκριση που σχετίζεται με μια ποικιλία χαρακτηριστικών έχει βρεθεί ότι προβλέπουν πολλαπλά αποτελέσματα στη σωματική και ψυχική υγεία.

.

Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι πολλοί άνθρωποι που βρίσκονται υπό το καθεστώς αστεγίας, βιώνουν στιγματιστικές συμπεριφορές κατά τη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και αυτό έχει αντίκτυπο στη γενική πρόσβαση στην υγεία και τις υπηρεσίες. Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι το αντιλαμβανόμενο στίγμα αυτών των ανθρώπων σχετίζεται με χειρότερη ψυχική και σωματική υγεία.

.

Η κοινωνία πρέπει να επαναξιολογήσει την παρουσίαση των ανθρώπων που βιώνουν έλλειψη στέγης και τα κύρια μέσα ενημέρωσης να επανεξετάσουν τις τιμωρητικές πολιτικές έναντι των ατόμων που βιώνουν έλλειψη στέγης. Για να μειωθεί το κοινωνικό στίγμα που σχετίζεται με την έλλειψη στέγης, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε την απώλεια στέγης ως μια κοινωνική παρά μια προσωπική αποτυχία.

Εβελίνα Μουστάκα

Ψυχολόγος, MSc

Βιβλιογραφία:

  1. Canham, S. L., Moore, P., Custodio, K., & Bosma, H. (2021). Homeism: Naming the Stigmatization and Discrimination of Persons Experiencing Homelessness. Housing, Theory and Society, 1–17. https://doi.org/10.1080/14036096.2021.2014558
  2. Onapa, H., Sharpley, C. F., Bitsika, V., McMillan, M. E., MacLure, K., Smith, L., & Agnew, L. L. (2021). The physical and mental health effects of housing homeless people: A systematic review. Health & Social Care in the Community, 30(2). https://doi.org/10.1111/hsc.13486
  3. Phelan, J., Link, B. G., Moore, R. E., & Stueve, A. (1997). The Stigma of Homelessness: The Impact of the Label “Homeless” on Attitudes Toward Poor Persons. Social Psychology Quarterly, 60(4), 323. https://doi.org/10.2307/2787093
  4. Reilly, J., Ho, I., & Williamson, A. (2022). A systematic review of the effect of stigma on the health of people experiencing homelessness. Health & Social Care in the Community, 30(6). https://doi.org/10.1111/hsc.13884