Οι προκλήσεις της μετεφηβείας

.

.

Στην καθημερινότητά μας, κάνουμε συχνά λόγο για την εφηβεία, λιγότερο όμως για την περίοδο της μετεφηβείας. Ίσως να αγνοούμε ότι υφίσταται ή να μην της αποδίδουμε την δέουσα σημασία.

.

Περί τίνος όμως πρόκειται πραγματικά;

.

Η μετάβαση από την εφηβική ηλικία στην ενήλικη ζωή, είναι ιδιαίτερα κρίσιμη αλλά και σημαντική για κάθε άνθρωπο. Ένα από τα γνωρίσματά της, είναι η έναρξη της φοιτητικής ζωής στους νέους. Αυτή συνεπάγεται την προσπάθεια κατά την οποία οι νέοι, δημιουργούν την ταυτότητά τους, διευρύνουν τον κοινωνικό τους περίγυρο, ή διαφορετικά κοινωνικοποιούνται.

.

Πολλοί έχουν συνδέσει τα φοιτητικά χρόνια με περίοδο ανεμελιάς και ξεγνοιασιάς και διασκέδασης. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν βρίσκει σύμφωνη ολόκληρη την μερίδα του φοιτητικού πληθυσμού. Εξάλλου, η φοιτητική ζωή από μόνη της, είναι ιδιαίτερη στρεσογόνα περίοδος, αφού οι φοιτητές καλούνται να εμπλακούν σε διαδικασίες θέσπισης ακαδημαϊκών και επαγγελματικών στόχων. Μερικοί από αυτούς έχουν να αντιμετωπίσουν ζητήματα αποχωρισμού από την οικογένεια. Ο συνδυασμός ή όχι αυτών, καθιστά τους φοιτητές ως ομάδα υψηλού κινδύνου για την εκδήλωση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων.

.

Οι Galanaki & Leontopoulou (2017), αναφέρουν συγκεκριμένα, ότι η είσοδος στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση συνοδεύεται παράλληλα από πληθώρα αλλαγών στη ζωή των ενηλίκων ηλικίας κυρίως από 18-25 χρονών. Η μετεφηβεία είναι κυρίως εκείνη, η περίοδος ζωή του ατόμου στην οποία συνυπάρχουν χαρακτηριστικά τόσο της της ήβης, όσο και της ενηλικίωσης.

.

Σύμφωνα με τον αναπτυξιακό ψυχολόγο Erik Erikson, η μετεφηβεία ή διαφορετικά αναδυόμενη ενηλικίωση είναι το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ο νέος υπεισέρχεται σε μία φάση της ζωής του, στην οποία βρίσκεται αντιμέτωπος με μία σειρά από προκλήσεις (Ευθυμίου κ.α., 2007). Για τον λόγο αυτό κάτι τέτοιο, μόνο ευχάριστο δεν είναι (Baggio et al., 2016), εφόσον διαταράσσει κάθε πτυχή της ζωής του ατόμου. Φυσικά, δεν σημαίνει ότι όλοι οι νέοι, αντιμετωπίζουν αυτή την μετάβαση τόσο επίπονα.

.

Ο χρόνος προσαρμογής στο νέο εκπαιδευτικό πλαίσιο χρειάζεται να είναι εύλογος, διότι η γνωριμία με καινούργια άτομα, προκαλεί άγχος στους νέους, τόσο σε αυτούς που σπουδάζουν στον τόπο διαμονής τους, όσο και σε εκείνους που αλλάζουν πόλη. Η προσαρμογή των πρώτων σίγουρα είναι πιο εύκολη, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι και εκείνοι δεν βιώνουν την κρίση της προσδοκώμενης ενηλικίωσης (Lyrakos, 2012).

.

Πιο συγκεκριμένα υπάρχουν φοιτητές οι οποίοι διακατέχονται από υπέρμετρο άγχος αποχωρισμού και τείνουν να προσκολλώνται σε άλλους ενήλικες που εμπιστεύονται ή αντιμετωπίζουν προβλήματα που σχετίζονται με την κοινωνικότητά τους. Στην ομάδα αυτών των φοιτητών συγκαταλέγονται συνήθως οι πρωτοετείς και οι τελειόφοιτοι, οι φοιτητές με αναπηρία, οι μεταπτυχιακοί κ.α.

.

Οι πρωτοετείς κατά βάση νιώθουν ότι για πρώτη φορά στη ζωή τους θα πρέπει να λαμβάνουν αποφάσεις μόνοι τους για την ζωή τους, μακριά από την οικογένειά τους, πόσο μάλλον όταν δεν ζούνε μαζί τους, και καλούνται να καλλιεργήσουν δεξιότητες κριτικής σκέψης, δυνατότητα που το σχολικό τους περιβάλλον δεν το επέτρεπε.

.

Η κατάκτηση όλων αυτών, ταυτόχρονα με την προσπάθειά τους να καταστούν πτυχιούχοι προϋποθέτει εκτός από την ακαδημαϊκή μελέτη, να φροντίσουν το σπίτι τους, τον εαυτό τους και ευρύτερα να αποκτήσουν τον έλεγχο στη ζωή τους. Η απόκτηση νέων φίλων ή και συντρόφων συμβάλλει στην άμβλυνση συναισθημάτων μοναξιάς, ως αποτέλεσμα του αποχωρισμού τους, από τις οικογένειές τους και τους φίλους τους, από τον τόπο διαμονής τους (Ευθυμίου, 2007 ; Papadatou et al, 2017).

.

Οι Papadatou et al (2017) αναγνωρίζουν ότι τα τελευταία χρόνια, αρκετοί από τους φοιτητές αντιμετωπίζουν ψυχικές δυσκολίες που έχουν σημαντικό αντίκτυπο τόσο στην προσωπική τους ζωή όσο και στην ακαδημαϊκή. Παραδείγματα ψυχικών προβλημάτων που καλούνται να αντιμετωπίσουν είναι η κατάθλιψη, το μέτριο και το σοβαρό άγχος, οι διατροφικές διαταραχές αλλά και η εμπλοκή τους ακόμα και με την χρήση απαγορευμένων ουσιών. Μάλιστα, παρατηρείται και έξαρση τέτοιων χαρακτηριστικών στον φοιτητικό κόσμο. Παρόλα αυτά, επιδραστικοί παράγοντες που θα καθορίσουν το κατά πόσο ένας νέος φοιτητής θα παρουσιάσει τις παραπάνω δυσκολίες εξαρτάται ακόμα από τον βαθμό κοινωνικοποίησής του ως τότε, τον τρόπο που έχει μάθει να επιλύει τα προβλήματα και τις συγκρούσεις και το πόσο τον βοηθάει ο κοινωνικός του περίγυρος.

.

Κατά γενική πλειοψηφία οι φοιτητές ενώ ήταν ενθουσιασμένοι για το ξεκίνημά τους αντιλαμβάνονται ότι τελικά αυτό που βιώνουν είναι εντελώς διαφορετικό από το αναμενόμενο αφού υπάρχουν νέοι που αισθάνονται ανασφάλεια στο να φύγουν από την πατρική τους εστία κάτι που συνδέεται με την εμφάνιση της ανησυχίας, της δυσαρέσκειας ακόμα και της μοναξιάς. Ακόμα η απόκτηση νέων γνωριμιών, η ανάληψη περισσοτέρων ευθυνών καθώς και το άγχος της ακαδημαϊκής επίδοσης πρέπει να προστεθούν στους παράγοντες που επηρεάζουν τη ζωή τους, όπως επίσης και η διαχείριση των χρημάτων τους και των κοινωνικών τους συναναστροφών. Οι γονείς θα πρέπει να προσαρμοστούν σε αυτές τις αλλαγές αλλά και να βοηθήσουν και τα παιδιά τους ως προς αυτό. (AlQaisy, 2010 ; Bouteyre, 2007).

.

Άλλωστε και οι ίδιοι οι φοιτητές χρειάζονται υποστηρικτικό και ενθαρρυντικό περιβάλλον αλλά και κινητοποίηση για συμμετοχή τους σε πανεπιστημιακές ομάδες ώστε να αισθάνονται μέλη της κοινότητας. Σίγουρα είναι κάτι που θα τους βοηθήσει σημαντικά στην διαχείριση των καθημερινών τους δυσκολιών.

.

Είναι λογικό ιδίως οι γονείς, των οποίων τα παιδιά τους, φεύγουν για σπουδές να είναι και εκείνοι ανήσυχοι και αγχωμένοι για το εάν τελικά θα τα καταφέρουν. Χρειάζεται ωστόσο να συνειδητοποιήσουν ότι πως είναι μία πάρα πολύ καλή ευκαιρία για τα ίδια να πατήσουν στα πόδια τους, να ανεξαρτητοποιηθούν, και να αναλάβουν τις ευθύνες της ζωής τους. Συνήθως οι γονείς στην προσπάθειά τους, ώστε τα παιδιά να μην κινδυνέψουν, να μην υποπέσουν σε λάθη, πολλές φορές καταλήγουν να γίνονται υπερπροστατευτικοί. Για να επιτευχθούν όμως, οι προαναφερόμενοι σκοποί, οφείλουν να προσπαθήσουν να μειώσουν τον παρεμβατισμό τους, να μην αναλαμβάνουν εκείνοι τις ευθύνες προς λογαριασμό των παιδιών τους και γενικότερα να τους αφήσουν να κάνουν λάθη, να σκοντάψουν, να φάνε τα μούτρα τους, ώστε να βγουν πιο δυνατοί από αυτό. Η βοήθεια των γονιών τόσο όσο, χρειάζεται χωρίς να τους γίνονται φορτικοί θα τα βοηθήσει στην ωρίμανσή τους.

.

Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει και οι ίδιοι να εκπαιδευτούν πως θα αντιμετωπίζουν εις πέρας αποτελεσματικά τα δικά τους άγχη και τους προβληματισμούς τους και να τα παροτρύνουν να χρησιμοποιούν τη συμβουλευτική υποστήριξη που τους προσφέρει το Πανεπιστήμιο. Φυσικά οι γονείς θα στέκονται δίπλα στα παιδιά τους και στα προβλήματά τους, αλλά χωρίς να αποτελούν το δεκανίκι τους.

.

Τέλος, τονίζεται ότι θα φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο, οι νέοι να συμβουλευτούν κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας ο οποίος θα τους εκπαιδεύσει στην διαχείριση των συναισθημάτων και στην εκπαίδευσή τους σε νέους τρόπους επίλυσης των προβλημάτων τους.

.

ΒΟΥΜΒΑΚΗ ΣΟΦΙΑ,

Φοιτήτρια του τμήματος Κοινωνικής Εργασίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής,

Εθελόντρια στο Οικοτροφείο Άγιος Νικόλαος και στο πρόγραμμα «Στέγαση και Επανένταξη»,

ΑΜΚΕ ΙΑΣΙΣ

.

Βιβλιογραφία

1. Al-Qaisy, L. (2010). Adjustment of college freshmen: the importance of gender and the place of residence. International Journal of Psychological Studies, 2(1), 142-150.
2. Baggio, S., Studer, J., Iglesias, K., Daeppen, J. B., & Gmel, G. (2017). Emerging adulthood: A time of changes in psychosocial well-being. Evaluation & the health professions, 40(4), 383-400
3. Galanaki, E., & Leontopoulou, S. (2017). Criteria for the transition to adulthood, developmental features of emerging adulthood, and views of the future among Greek studying youth. Europe’s journal of psychology, 13(3), 417.
4. Lyrakos, D. G. (2012). The impact of stress, social support, self-efficacy and coping on university students, a multicultural European study. Psychology, 3(02), 143.
5. Papadatou-Pastou, M., Goozee, R., Payne, E., Barrable, A., & Tzotzoli, P. (2017). A review of web-based support systems for students in higher education. International Journal of Mental Health Systems, 11, Article ID 59
6. Ευθυμίου, Κ., Ευσταθίου, Γ., & Καλαντζή-Αζίζι, Α. (2007). Πανελλήνια Επιδημιολογική έρευνα ψυχικής υγείας στον φοιτητικό πληθυσμό. Αθήνα: Τόπος
7. Medlook (2022). Οι νέοι φοιτητές που φεύγουν από το οικογενειακό σπίτι για σπουδές και τα συναισθήματα των γονιών. Ανακτήθηκε από: https://www.medlook.net/%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%B3%CE%A D%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CE%B1/2858.html

.