Μια νέα μέθοδος. Ή όχι;
Στη χώρα μας διανύοντας το 2020 ακούμε συχνά τον όρο «Pet Therapy».
Τι εννοούμε στην πραγματικότητα; Είναι όντως ικανό ένα άλογο ον να έχει ευεργετικές ιδιότητες ή ακόμα και θεραπευτικές;
Η ακριβής τοποθέτηση της πρώτης εφαρμογής αυτής της μεθόδου είναι δύσκολο να εντοπιστεί, καθώς ο δεσμός ανθρώπου – ζώου (HAB) υπήρχε ανέκαθεν.
Η θεραπεία με ζώα πρωτοστάτησε στα μέσα του 1800. Εκείνη την εποχή διαπιστώθηκε ότι ένα μικρό κατοικίδιο θα μπορούσε να βοηθήσει στη μακροχρόνια φροντίδα των ασθενών, των χρόνιων ασθενών και εκείνων που δεν ανταποκρίθηκαν καλά στη θεραπεία. Αυτά τα συμπεράσματα προέκυψαν πιθανότατα από τυχαίες παρατηρήσεις.
Το 1944-1945 ο Αμερικανικός Ερυθρός Σταυρός εγκαινιάζει ένα νέο πρόγραμμα.
Αυτό το πρόγραμμα χρησιμοποιεί ζώα σε βετεράνους για την αποκατάσταση τους στο Army Air Force Convalescent Hospital στο Pawling της Νέας Υόρκης.
Επίσης τη χρονιά του 1919 υπάρχουν σαφείς αναφορές για χρήση κατοικίδιου σε ψυχιατρικό ίδρυμα της Αμερικής ενώ το 1960 ο παιδοψυχίατρος Levinson ενέτασσε σκύλο κατά τη διάρκεια των συνεδριών του. Ακόμη και από την Αρχαία Ελλάδα υπάρχουν αναφορές πως χρησιμοποιούσαν τα άλογα για θεραπείες πολλών ασθενειών.
Σήμερα ο όρος «Pet Therapy» θεωρείται ανακριβής και έχει αντικατασταθεί από τον όρο «Animal Assisted Therapy», θεραπεία δηλαδή με τη διαμεσολάβηση ζώου.
Ως θεραπεία υποβοηθούμενη από ζώα ορίζουμε μια θεραπευτική παρέμβαση στοχευμένη, προγραμματισμένη, δομημένη και τεκμηριωμένη κατά την οποία ένα ζώο εντάσσεται και λειτουργεί ευεργετικά.
Η αξιοποίηση των ζώων προς όφελος των ανθρώπων δύναται να γίνει ποικιλοτρόπως. Συγκεκριμένα για να είναι αμιγώς ξεκάθαρες οι έννοιες και οι διαδικασίες ακολουθεί το παρακάτω γράφημα.
Animal Assisted Intervention
- Εφαρμόζοντας ΑΑΑ ουσιαστικά πετυχαίνουμε τη θεραπευτική επαφή μεταξύ του εκάστοτε ζώου και του ωφελούμενου. Δεν ορίζεται με αυστηρό πλαίσιο η συχνότητα και η ποσότητα, δεν υπάρχει στοχοθεσία θεραπείας και η προσέγγιση είναι περισσότερο βραχυπρόθεσμη.
- Κατά την ΑΑΕ το ζώο λειτουργεί περισσότερο ως κινητήριος δύναμη για εκπαίδευση, καλύτερη μνημόνευση, εστιάζει στο γνωστικό αντικείμενο και ανήκει στην μη τυπική μάθηση.
- Η ΑΑΤ από την άλλη απαιτεί εξειδικευμένη παρέμβαση, εξατομικευμένη, με μετρήσιμα τις περισσότερες φορές αποτελέσματα και το ζώο αξιοποιείται για την επίτευξη στόχων ύστερα από αναγνώριση αναγκών και αξιολόγηση.
Μπορεί να εφαρμοστεί είτε σε ομαδικό πλαίσιο είτε σε ατομικό, συνήθως σε ευπαθείς ομάδες. Για παράδειγμα, ομάδες στόχοι στις οποίες έχει εφαρμοστεί και έχει σημειωθεί θεραπευτικό αποτέλεσμα είναι άνθρωποι στο φάσμα του αυτισμού, λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας, έγκλειστοι σε σωφρονιστικό ίδρυμα, ηλικιωμένοι, εξαρτημένοι, άνθρωποι σε πένθος, με ιστορικό κακοποίησης κ.ο.κ.
Μόνο λίγα από τα οφέλη που η ΑΑΙ έχει παρατηρηθεί πως έχει είναι η βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων, η ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και του αισθήματος ευθύνης, η μείωση του στρες και της αρτηριακής πίεσης.
Το ζώο κρίνεται από επαγγελματίες για την ικανότητά του να συμμετέχει ως σκύλος θεραπείας αξιολογώντας συγκεκριμένα στοιχεία του χαρακτήρα του και σαφώς αποτελεί πάντα ισότιμο μέλος της ομάδας.
Τα ζώα ανέκαθεν παρείχαν συντροφικότητα στον άνθρωπο, την αφοσίωση και την αποδοχή άνευ όρων, την ενθάρρυνση για δραστηριότητα.
Θεωρούμε ότι έφτασε πλέον η στιγμή, όπου η επιστήμη οφείλει να αξιοποιήσει αυτήν την επαφή ανθρώπου και ζώου μέσω της Animal Assisted Therapy.
Κείμενο: Χρυσάνθη Κατσιώτη, Κοινωνική Λειτουργός, ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ