Κοινωνικό Στίγμα
.
.
Το Κοινωνικό Στίγμα αναφέρεται ως το αποτέλεσμα μιας σειράς κοινωνικών στερεοτύπων και προκαταλήψεων για τα άτομα που στιγματίζονται και έχει ως συνέπεια την απώλεια της κοινωνικής ταυτότητας (Κορδώση και συν., 2015). Τα άτομα που στιγματίζονται κυρίως αποτελούνται από ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, όπως άτομα με αναπηρία, πάσχοντες από ψυχική ασθένεια ή εξαρτημένοι από ουσίες (Zissi, 2022). Αυτές οι προκαταλήψεις οδηγούν σε διακρίσεις, κοινωνική απομόνωση και περιθωριοποίηση των ατόμων που στιγματίζονται.
.
Το κοινωνικό στίγμα συχνά πηγάζει από την έλλειψη ενημέρωσης και την ύπαρξη προκαταλήψεων σχετικά με τις ψυχικές ασθένειες. Οι κοινωνικές αντιλήψεις που συνδέουν την ψυχική ασθένεια με επικίνδυνες ή απρόβλεπτες συμπεριφορές ενισχύουν το στίγμα και οδηγούν σε διακρίσεις. Επιπλέον, η απουσία επαρκούς εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης συμβάλλει στη διαιώνιση στερεοτύπων.
.
Σύμφωνα με το θεωρητικό μοντέλο των Pryor & Reeder το κοινωνικό στίγμα καλύπτει τέσσερις διαφορετικές διακριτές έννοιες (Bos et al., 2013):
α) τον δημόσιο στιγματισμό, ο οποίος αναφέρεται στις κοινωνικές και ψυχολογικές αντιδράσεις του ευρύτερου κοινού προς ένα άτομο ή μια ομάδα, τα οποία θεωρούνται ότι φέρουν μια μειωμένη κοινωνική ταυτότητα ή μια ιδιότητα που η κοινωνία αντιλαμβάνεται ως αρνητική (Corrigan et al., 2015),
β) τον αυτοστιγματισμό, ο οποίος προκύπτει όταν τα άτομα που βιώνουν το στίγμα συνειδητοποιούν τις κοινωνικές αντιλήψεις περί «κανονικότητας» και τα σχετικά κριτήρια, καθώς και τις συνέπειες που προκύπτουν όταν θεωρούνται ανεπαρκή σε σύγκριση με αυτά (Yanos et al., 2015),
γ) το θεσμοθετημένο στιγματισμό, ο οποίος προέρχεται από δομές εξουσίας, επίσημους θεσμούς και ιδεολογικούς μηχανισμούς, οι οποίοι είτε εδραιώνουν είτε ενισχύουν χαρακτηριστικά και ιδιότητες που θεωρούνται ανεπιθύμητα, οδηγώντας έτσι σε κοινωνική αποδοκιμασία (Friedman et al., 2022) και,
δ) τον στιγματισμό λόγω της οικειότητας, ο οποίος αναφέρεται στις αρνητικές συνέπειες, όπως η υποβάθμιση της υπόληψης, που αντιμετωπίζουν άτομα του άμεσου κοινωνικού περιβάλλοντος των στιγματισμένων, όπως συγγενείς, φίλοι και φροντιστές, αλλά και όσοι είχαν περιστασιακή ή τυχαία επαφή μαζί τους (Corrigan & Nieweglowski, 2019).
.
Για την απεμπόληση του Κοινωνικού Στίγματος, προτείνονται δράσεις ευαισθητοποίησης προς την κοινότητα με αναφερόμενο πληθυσμό εκπαιδευτικά ιδρύματα και φορείς της κοινότητας (Stuart et al., 2016).
.
Για τον λόγο αυτό οι Στεγαστικές Μονάδες της ΑμΚΕ Ίασις, Connect Support και Connect Inn, διοργανώνουν δράσεις προς την κοινότητα με στόχο την κοινωνική επανένταξη και την αποτίναξη του κοινωνικού στίγματος. Για τον μήνα Φεβρουάριο διοργανώθηκε δράση με τίτλο «Πέταξε το Στίγμα».
.
Στις 27 Φεβρουαρίου 2025, οι σχολικές μονάδες και τοπικοί φορείς του δήμου Πέλλας, καθώς και εκπρόσωποι από τον Δήμο, έστειλαν ένα ηχηρό μήνυμα απέναντι στο κοινωνικό στίγμα και κατάφεραν να καταρρίψουν όλα τα κοινωνικά στερεότυπα απέναντι στην ψυχική υγεία. Εκατοντάδες μπαλόνια με συνθήματα υπέρ της ψυχικής υγείας και κατά του κοινωνικού στίγματος, στόλισαν τον ουρανό της πόλης των Γιαννιτσών και το «Πέταξε το Στίγμα» ακούστηκε παντού!
.
Η δράση σημείωσε μεγάλη επιτυχία, καθώς συμμετείχαν συνολικά 213 άτομα, ανάμεσα στα οποία υπήρχαν μαθητές από 6 σχολεία όλων των βαθμίδων από τα Γιαννιτσά και εκπρόσωποι τοπικών φορέων.
.
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε ιδιαίτερα τον Δήμο Πέλλας για την συνδιοργάνωση της συγκεκριμένης δράσης καθώς και όσων έπονται. Επίσης, θερμές ευχαριστίες στα σχολεία και τους φορείς που παρευρέθηκαν στην δράση μας, καθώς και σε όλους τους συμμετέχοντες από την τοπική κοινότητα. Η συλλογική μας δύναμη είναι μεγάλη και καταλυτική στον αγώνα για μια ισότιμη και συμπεριληπτική κοινωνία.
.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
- Bos, A. E. R., Pryor, J. B., Reeder, G. D., & Stutterheim, S. E. (2013). Stigma: Advances in Theory and Research. Basic and Applied Social Psychology, 35(1), 1–9. https://doi.org/10.1080/01973533.2012.746147
- Corrigan, P. W., & Nieweglowski, K. (2019). How does familiarity impact the stigma of mental illness?. Clinical Psychology Review, 70, 40-50. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2019.02.001
- Corrigan, P. W., Bink, A. B., Fokuo, J. K., & Schmidt, A. (2015). The public stigma of mental illness means a difference between you and me. Psychiatry Research, 226(1), 186-191. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2014.12.047
- Friedman, S. R., Williams, L. D., Guarino, H., Mateu‐Gelabert, P., Krawczyk, N., Hamilton, L., … & Earnshaw, V. A. (2022). The stigma system: How sociopolitical domination, scapegoating, and stigma shape public health. Journal of Community Psychology, 50(1), 385-408. https://doi.org/10.1002/jcop.22581
- Stuart, H. (2016). Reducing the stigma of mental illness. Global Mental Health, 3, e17. https://doi.org/10.1017/gmh.2016.11
- Yanos, P. T., Lucksted, A., Drapalski, A. L., Roe, D., & Lysaker, P. (2015). Interventions targeting mental health self-stigma: A review and comparison. Psychiatric rehabilitation journal, 38(2), 171. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/prj0000100
- Zissi, A. (2022). Social stigma in mental illness: A review of concepts, methods and empirical evidence. Psychiatriki, 33(2), 149-156. https://doi.org/10.22365/jpsych.2021.039
- Κορδώση, Α., Σαρίδη, Μ., & Σουλιώτης, Κ. (2015). Το κοινωνικό στίγμα της ψυχικής ασθένειας. Διεπιστημονική Φροντίδα Υγείας, 7(1), 8-18.
.