Τι είναι ευγνωμοσύνη;

Μια μικρή και μαγική λέξη είναι το “Eυχαριστώ” που μέσα της περικλείει μια μεγάλη δόση του αισθήματος της Ευγνωμοσύνης ή αλλιώς της εκτίμησης, της αναγνώρισης, της ανταποδοτικότητας. Ευγνωμοσύνη δεν είναι απλά μια δράση, μια πεποίθηση ή μια αξία αλλά ένα ισχυρό θετικό συναίσθημα, μια βαθιά αίσθηση εκτίμησης που μπορεί να αλλάξει την ζωή και τον τρόπο που βιώνει κανείς την καθημερινή του ζωή. Όπως οι Fox et al., 2015 επισημαίνουν “”Ευγνωμοσύνη είναι ένα συναίσθημα που σηματοδοτεί την αναγνώρισή μας για τα πράγματα τα οποία οι άλλοι κάνουν για εμάς”. Η ευγνωμοσύνη λοιπόν με άλλα λόγια είναι μια συναισθηματική ανταπόκριση σε ένα “δώρο “ που μας δίνεται, είναι η βαθιά μας εκτίμηση και αναγνώριση για μια ευεργεσία που δεχόμαστε…Να νιώθεις ευγνώμων είναι μια στάση ζωής που είναι ικανή για να σε γεμίσει όμορφα συναισθήματα, να αδειάσει το μυαλό σου από τοξικές επιδράσεις και να ομορφύνει τις κοντινές σου σχέσεις, καθώς και τον τρόπο που συνδέεσαι με τον εσώτερο εαυτό σου.

Εσύ πόσο ευγνώμον είσαι;

Προσπάθησε να παρατηρήσεις για λίγο τον εαυτό σου. Συνηθίζεις μήπως συχνά να παραπονιέσαι και να μην είσαι ευχαριστημένος με όσα έχεις ή κάνεις; πόσο συχνά άραγε λες ευχαριστώ ή εκφράζεις την εκτίμησή σου για κάτι που σου συμβαίνει; πόσο ευγνώμων νιώθεις για όσα έχεις ή σου δίνονται; Κάποιες φορές εμείς οι άνθρωποι φαίνεται να δυσκολευόμαστε να νιώσουμε ευγνωμοσύνη για δύο κυρίως λόγους: διότι εστιάζουμε σε όλα εκείνα που μας λείπουν. Αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε αρκετά από όσα θα επιθυμούσαμε και εκλαμβάνουμε ως αυτονόητα αυτά τα οποία έχουμε. Έπειτα τις ευεργεσίες που εισπράττουμε από τους γύρω μας τείνουμε να τις θεωρούμε δεδομένες και αυτονόητες για αυτό και δεν δίνουμε αξία και εκτίμηση στις πράξεις τους. Όμως χρειάζεται να κάνουμε μια μικρή παύση από αυτήν την τάση μας να μην ικανοποιούμαστε, να ζητάμε όλο και περισσότερα, να μην αναγνωρίζουμε και συνεπώς να μην εκτιμάμε…. χρειάζεται λίγο να δούμε με άλλα μάτια, με άλλη οπτική την ζωή μας, να καταγράψουμε να μετρήσουμε γύρω μας πόσες ευεργεσίες μας δίνονται καθημερινά και να μετρήσουμε πόσους λόγους θα μπορούσαμε να έχουμε για να νιώθουμε ευγνώμων προς τον εαυτό μας, τους άλλους. Όπως ο Ralph Waldo Emerson λέει η ευγνωμοσύνη είναι μια συνήθεια που καλλιεργείται για αυτό προτείνει να λέμε ευχαριστώ αδιάκοπα… επισημαίνει επίσης πως ευγνώμων χρειάζεται να είμαστε όχι μόνο για όσα μας δίνονται αλλά για όσα δεν έχουμε μιας και καθετί οδηγεί στην εσωτερική μας ανάπτυξη με κάποιο τρόπο….για αυτό θα πρέπει να είμαστε ευγνώμων όχι μόνο για εκείνα που μας δίνονται αλλά και για όσα στερούμεθα μιας και υπάρχει κάποιος βαθύτερος λόγος και όλα τελικά για το καλό μας συμβαίνουν…

Πως μπορεί η ευγνωμοσύνη να συμβάλλει στην καλύτερη ψυχική κατάσταση ενός ατόμου;

Έρευνες στην ψυχολογία και ειδικά στην θετική ψυχολογία που είναι ο κλάδος που την μελετά έχουν αποδείξει πως ο βαθμός ευγνωμοσύνης που βιώνει κάποιος σχετίζεται με την καλή ψυχική υγεία. Το να εκφράζει κανείς ευγνωμοσύνη ελαττώνει το άγχος, αυξάνει την αισιοδοξία και αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι λειτουργίες του εγκεφάλου του.

Σε μια έρευνα από τον McCraty (1998) ο οποίος δίδαξε ανθρώπους πως να καλλιεργήσουν την ευγνωμοσύνη τους, έδειξε πως υπήρχε μια σημαντική μείωση του στρες και της ορμόνης της κορτιζόλης μετά την περίοδο παρέμβασης. Κατά την διάρκεια των τεχνικών, 80% των συμμετεχόντων παρουσίασαν μια αυξημένη συνοχή των καρδιακών παλμών που έδειχνε την μείωση του στρες. Η έρευνα αυτή έδειξε πως οι άνθρωποι με “στάση ευγνωμοσύνης προς την ζωή” βιώνουν χαμηλότερα επίπεδα άγχους και δεν βιώνουν κατάθλιψη. Πολλές αναφορές στην ψυχολογία της ευγνωμοσύνης δείχνουν πως το όσο κανείς είναι ευγνώμων τόσο μεγαλύτερα επίπεδα ψυχικής ευεξίας και ισορροπίας βιώνει (Emmons & Crumpler, 2000).

Αυξάνοντας τα επίπεδα ευγνωμοσύνης

Για να αυξήσεις το επίπεδο του συναισθήματος της ευγνωμοσύνης προτείνεται η παρακάτω άσκηση. Γράψε και παρέδωσε ένα γράμμα ευγνωμοσύνης σε ένα πρόσωπο που νιώθεις ευγνώμον αλλά που ποτέ δεν σου δόθηκε η δυνατότητα να ευχαριστήσεις.

Η ευχαριστήρια επιστολή να περιλαμβάνει τα εξής πεδία όσο είναι δυνατόν:

1. σκέψου κάποιον/α που έκανε κάτι σημαντικό και υπέροχο για σένα, και αισθάνεσαι πως ποτέ δεν τον έχεις ευχαριστήσει

2. επικεντρώσου στα οφέλη που αποκόμισες από αυτό το πρόσωπο και γράψε ένα γράμμα εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη σου

3. κανόνισε να παραδώσεις το γράμμα στον ίδιο και ξόδεψε κάποιο χρόνο με αυτό το πρόσωπο να μιλήσετε για αυτό

Οι Seligman, Steen, and Peterson (2005) που εφάρμοσαν την συγκεκριμένη άσκηση σε έρευνα που διεξήγαν βρήκαν πως οι συμμετέχοντες ανέφεραν αυξημένο αίσθημα ευτυχίας μέσα σε ένα μήνα από την ομάδα ελέγχου. Επίσης εκφράζοντας ευγνωμοσύνη δεν βοήθησε μόνο τους ίδιους του συμμετέχοντες να νιώσουν εκτίμηση για τι ευεργεσίες που τους δόθηκαν, αλλά επίσης τους βοήθησε να νιώσουν ότι έδωσαν κάτι πίσω σε αυτούς που τους βοήθησαν. Με αυτό τον τρόπο άντλησαν διπλά ικανοποίηση, λειτούργησαν με αμοιβαιότητα, ανταποκρίθηκαν συναισθηματικά, κάτι που τους έδωσε διπλή ολοκλήρωση. Ένιωσαν δηλαδή ότι τους δόθηκε ένα πολύτιμο “δώρο” και το αναγνώρισαν, το εκτίμησαν και το εξέφρασαν μέσα από το αίσθημα της ευγνωμοσύνης τους. Έτσι λοιπόν η ευγνωμοσύνη είναι ένα δώρο υψηλής αξίας που μπορείς να κάνεις στον εαυτό σου και στους γύρω σου. Είναι ευλογία να μπορεί κανείς να την ζει, να την βιώνει και να την χαρίζει απλόχερα στους γύρω του. Βάλε ευγνωμοσύνη στην ζωή σου και θα δεις την ζωή σου μέσα από άλλα μάτια.

Βιβλιογραφία:

Emmons, R.A., Crumpler, C.A. (2000). Gratitude as a human strength: Appraising the evidence. Journal of Social and Clinical Psychology 19(1), 56-69. doi:10.1521/jscp.2000.19.1.56

Fox, G.R., Kaplan, J., Damasio, H., Damasio, A. (2015). Neural correlates of gratitude. Frontiers in Psychology 6(1), 1491. doi:10.3389/fpsyg.2015.01491

McCraty, R., Barrios-Choplin, B., Rozman, D. , Atkinson, M. & Watkins, A. (1998). The impact of a new emotional self-management program on stress, emotions, heart rate variability, DHEA and cortisol. Integrative Physiological & Behavioral Science, 32, 151-70.

Seligman, M. E. P., Steen, T. T., Park, N., & Peterson, C. (2005). Positive psychology progress: Empirical validation of interventions. American Psychologist, 60, 410-421.

Μαίρη Δέδε, Κλινική Ψυχολόγος BSc, MA, Ψυχοθεραπεύτρια (Κέντρο Ημέρας και Οικοτροφείο Αγίου Νικολάου, ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ)

Πρώτη Δημοσίευση: Πύλη ψυχολογίας: https://www.psychology.gr/thetiki-psychologia/4773-evgnomosyni-ena-doro-ypsilis-aksias-pou-fernei-tin-eftyxia.html